16 Eylül 1994 senesinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Uluslararası Ozon Tabakasının Korunması Günü kabul edilmiştir. Bu tarihten itibaren 1995 yılında kutlanmaya başlamış ve halen günümüzde kutlamalar devam etmektedir.
1994 yılında kabul edilen bir diğer çalışma ise, 1987 senesinde imzaya açılan Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokülü’ nün imzalanma tarihidir.
Dünya Ozon Günü 16 Eylül tarihinde her yıl ozon tabakasının incelmesi konusunda bilinç oluşturmak ve ozon tabakasının korunmasına dikkat çekmek amacıyla çeşitli aktiviteler ile kutlanmaktadır.
Ozon Nedir?
Ozon üç oksijen atomunun birleşmesiyle oluşan şeffaf bir gazdır. Ozon gazı depolanamayan tek gazdır. Ozon gazı sıcaklık ile doğru orantılı olarak hammaddesi olan oksijen gazına döner bu sebeple stoklanamaz. Kullanıldığı yerde hemen tüketilmesi gereklidir.
Ozon Tabakası Nedir?
Ozon tabakası diğer ismiyle ozonosfer, stratosferin üst tabakasıdır. Ozon gazından oluşan ozonosfer, yer yüzeyinden 50 – 85 km yüksekliktedir.
Ozon tabakasının genel görevi;
- Canlıları Ultraviyole (UV) ışınları olarak bildiğimiz Güneşin zararlı ışınlarına karşı korumasıdır.
- Ozon tabakası yeryüzüne doğru gelen bu zararlı ışınlara karşı bir filtre gibi davranır.
Güneş biz canlılar için doğal ışık kaynağıdır. Hayatımıza devam edebilmemiz için ondan gelen ısı ve ışığa ihtiyaç duyarız. Güneş farklı ışınlar yayar. Yaydığı tüm ışınlar canlılar için faydalı değildir. Zararlı ışınlardan en önemlisi UV (Ultraviyole) ışınlardır. UV ışınlar canlılar üzerindeki etkilerine göre üç ana gruba ayrılır;
- UV-A
- UV-B
- UV-C
UV-C ışınlar, UV-A ve UV-B ışınlarına göre en tehlikeli ışınlardır. Ozon tabakası bu ışınların neredeyse tamamının yeryüzüne ulaşmasını engeller.
Ozon tabakası güneşten gelen zararlı ışınları filtrelemesi biz canlılar için hayati önem taşır. Bu sebeple Ozon tabakasını korumalıyız. Peki nasıl?
Ozon Tabakasının Korunması
Hayatımızda yapacağımız küçük değişiklikler ile ozon tabakasını koruyabiliriz.
- CFC ve HCFC içeren spreyleri kesinlikle kullanmayın.
2. Buzdolabı, klima gibi ev eşyalarını sorumlu bir şekilde kullanmalıyız. Bu ekipmanlarda ozon tabakasını incelten kimyasal maddeler bulunur. Bu yüzden eski ekipmanlara bakım yaptırın.
3. Buzdolabı gibi bir cihaz aldığınızda enerji verimliliği yüksek olanı tercih edin.
4. Yalıtım malzemelerini bilinçsiz kullanmayın. Bu malzemelerde kimyasal bulunma ihtimalini göz ardı etmeyin.
5. Arabanızın klimasını aracınızın içerisini serinlettikten sonra açın ve arabanızı gölgeye park edin.
6. Ozon tabakasının korunması ile ilgili daha çok bilgi edinin ve çevrenizi bilinçlendirin.
Nasıl Korunmalıyız?
- Güneş ışınlarına maruz kalmaktan kaçının.
- Güneş gözlüğü kullanın.
- Güneş koruyucular kullanın.
- UV endeksine dikkat edin. UV endeksi hakkında detaylı bilgi için tıklayın.
Sağlık Sektöründe Ozon Tedavisi
Bir çoğumuzun bildiği üzere ozon tedavisi, sağlık sorunlarının tedavisi için kullanılmaktadır. Sağlık sektöründe cerrahi uygulamalarda tercih edilen ozon tedavisi, doğru uygulanmadığı zamanlarda ciddi sağlık problemlerine yol açabilmektedir.
Kaynakça
- Wikipedia,(2023).Uluslararası Ozon Tabakasının Korunması Günü. https://tr.wikipedia.org/wiki/Uluslararas%C4%B1_Ozon_Tabakas%C4%B1n%C4%B1n_Korunmas%C4%B1_G%C3%BCn%C3%BC#:~:text=Uluslararas%C4%B1%20Ozon%20Tabakas%C4%B1n%C4%B1n%20Korunmas%C4%B1%20G%C3%BCn%C3%BC%2C%20Birle%C5%9Fmi%C5%9F%20Milletler%20Genel%20Kurulu%20taraf%C4%B1ndan,Protok%C3%BCl%C3%BC%27n%C3%BCn%20de%20imza%20tarihidir adresine 04.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Alperen,(2020).Ozon Nedir? Nasıl Oluşur?. https://alperen.com.tr/ozon-nedir-nasil-olusur/ adresine 09.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Wikipedia,(2022). Ozonosfer. https://tr.wikipedia.org/wiki/Ozonosfer adresine 09.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2018). Ozon Tbakası Nedir?. https://ozonturkiye.csb.gov.tr/ozon-tabakasi-bilgi-platformu-i-101959 adresine 08.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
- Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, (2022).Yaşamı Korumak İçin Küresel İşbirliği. https://www.iklim.gov.tr/dunya-ozon-tabakasinin-korunmasi-gununde-yasami-korumak-icin-kuresel-isbirligi-haber-46#:~:text=D%C3%BCnya%20Ozon%20G%C3%BCn%C3%BC%20her%20y%C4%B1l,%C3%A7ekmek%20amac%C4%B1yla%20%C3%A7e%C5%9Fitli%20aktivitelerle%20kutlanmaktad%C4%B1r adresine 09.09.2023 tarihinde erişilmiştir.
S
